Zuiderschans brengt betaalbaar wonen en zorg terug in Bossche wijk
KAW architecten heeft voor de plek waar vroeger het oude verzorgingshuis Zuiderschans stond een nieuw, duurzaam en toekomstbestendig woonzorgcomplex ontworpen dat zorg en betaalbaar wonen terugbrengt in de binnenstedelijke Bossche wijk genaamd Zuid. De nieuwbouw werd door KAW ontwikkeld voor zorginstelling Van Neynsel en woningcorporatie Zayaz, in dialoog met de omwonenden. Zo is het gebouw op verzoek van de wijkbewoners relatief laag uitgevallen. Ook het groen is op verzoek van de omwonenden zo veel mogelijk behouden. Daarnaast gaat Zuiderschans functioneren als ontmoetingsplaats voor de buurtbewoners. Volgens KAW-architect Mathieu Kastelijn resulteerde het teamwerk in een ongelofelijk soepele ontwerpfase. Het gebouw wordt in 2021 opgeleverd.
Zuiderschans stond lange tijd leeg. Het verzorgingshuis voldeed niet meer aan de wensen en eisen van de tijd. Een mooi, nieuw en licht gebouw brengt betaalbaar wonen en zorg terug in de wijk. De 83 sociale huurappartementen voor senioren en vier groepswoningen met in totaal 44 woningen vormen een nieuw thuis voor mensen met verschillende hulp- en/of zorgvragen, nu en in de toekomst. Vooral voor mensen met dementie is ruimte ingepland.
Het gebouw is zo opgezet dat toekomstige veranderingen makkelijk zijn door te voeren. Bijvoorbeeld doordat er weinig installaties in wanden en vloeren worden verwerkt. Naast aanpasbaarheid was inpasbaarheid een thema: hoe krijg je het gewenste gebouw ingepast binnen deze binnenstedelijke, drukke locatie? Zo was het driehoekige kavel bijvoorbeeld een uitdaging, maar het bleek mogelijk om een gelaagd gebouw te maken, wat qua maat aansluit op de omliggende bebouwing. Parkeren gebeurt ondanks de beperkte ruimte toch grotendeels op eigen terrein.
Door actief in gesprek te gaan met de omwonenden kwamen wensen en een aantal voorwaarden naar voren. Zo mocht het gebouw niet hoger worden dan het huidige, moesten de bomen bewaard blijven en wilden de omwonenden graag zo min mogelijk last hebben van de nieuwe verlichting. Iets waar KAW – dat altijd denkt en opereert vanuit het geheel – graag op inspeelde.
Voor KAW en de opdrachtgevers was het daarnaast belangrijk om een passend gebouw te ontwerpen op deze prominente plek (een echte zichtlocatie) die wordt omgegeven door prachtige Bossche schoolgebouwen en staat langs een belangrijke, drukke weg.
De visiepresentatie voor het ontwerp sloot goed aan bij de wensen van Zayaz en Van Neynsel. Daarnaast integreerde KAW haar en vooral ook Van Neynsels zorgvisie in het ontwerp zoals de mogelijkheid om te dwalen in het gebouw zonder te verdwalen (voor mensen met dementie, red.), een zichtbare beleving van dag & nacht, de seizoenen en een goede balans tussen een beschutte omgeving en de beleving van vrijheid.
Daarnaast creëerde het architectenbureau verschillende belevingswerelden voor verschillende bewonersgroepen. Zo kunnen mensen in de tuin genieten van groen en tuinieren, of in het hof een beschut plekje opzoeken om te lezen en anderszins te ontspannen. Op het overdekte plein is een plek voor de bewoners en buurtbewoners om elkaar te ontmoeten. Daar bevinden zich ook een aantal collectieve voorzieningen. Het is een klein stukje stad binnen de grote stad geworden. De buitenkant is een stedelijk blok, terwijl binnen beschutte, vriendelijke plekken zijn. Wat verder opvalt, is dat de buurt altijd welkom is in de nieuwe Zuiderschans middels een laagdrempelige ontmoetingsplek. Dat moet zorgen voor meer cohesie en een goede sfeer in dit stukje Den Bosch. Ook dat zijn speerpunten in KAW’s manier van werken.
Het gebouw is bovendien door en door duurzaam. Zayaz stelde duidelijke doelen volgens The Naturel Step-principes, die – kort gezegd – stap voor stap toewerken naar volledige duurzaamheid. Als de samenleving werkt volgens deze vier principes (delf geen fossiele brandstoffen en zware metalen, produceer en gebruik geen giftige stoffen, put de natuur niet uit en verdeel de rijkdom zo dat elk mens in zijn basisbehoefte kan voorzien) dan kan de natuur ons blijven voorzien van water, aarde, lucht en een stabiel klimaat. Dat past ook bij de manier van werken van KAW, dat al sinds de jaren zeventig duurzaam opereert en ontwerpt.
Samen met Zayaz en Van Neynsel maakte KAW alle wensen en ambities concreet en realistisch. Dit resulteerde onder andere in een gebouw dat in hoge mate droog en demontabel gebouwd wordt met veel prefabricage en -assemblage. Dit bevordert niet alleen de aanpasbaarheid van het gebouw en de bouwsnelheid, maar voorkomt ook overlast voor de buren.
De voornamelijk positieve reacties van omwonenden, gemeente en opdrachtgevers verheugen KAW-architect van dienst Mathieu Kastelijn: “Ik denk dat we blij kunnen zijn met de keuze van materiaal en detaillering. Dat maakt het ontwerp fris en rijk. Een mooie gelaagdheid zorgt ervoor dat het gebouw vanaf elke hoek en afstand past in de omgeving en iets moois toevoegt. Met een knipoog naar de architectuur van de jaren 70 hebben we een fraai, hedendaags gebouw ontworpen.’’
Kastelijn: “Ik ben er verder trots op dat het is gelukt om het gebouw rendabel te maken, zonder hoger te bouwen. Een bouwlaag erop zetten, is gemakkelijk, maar dat zou ten koste gaan van het woongenot van omwonenden. Door de eenvoudige, maar efficiënte indeling is het nieuwe pand op sommige plekken straks zelfs lager dan nu. Het wordt een niet te uitgesproken, tijdloos gebouw.” Ook het groen achter het terrein is op verzoek van omwonenden behouden. “Dat kon, door het hele pand een stukje naar voren op te schuiven. Daarover hebben we uitgebreid overlegd met de omwonenden aan de voorkant.”
Vergeleken met andere projecten verliep de ontwerpfase erg soepel. “We zijn pas iets meer dan een jaar bezig. Dat is ongelofelijk kort. Het zegt iets over het teamwork. Ik hoor mensen regelmatig zeggen: ‘Dat hebben we goed gedaan’. Wé. Dat vind ik heel mooi.”
Klik hier voor meer informatie Zayaz
Klik hier voor meer informatie KAW
Related Posts
Stadgenoot bouwt 257 nieuwe woningen in Amsterdam-Noord →
Muurschildering inspireert kinderen in Haagse wijk →
Handtekeningen gezet voor bouw 21 sociale huurwoningen Raalte →
