Energietransitie
Hoe moeten corporaties de energietransitie aanpakken? Interview met Sjoerd Klijn Velderman (Stroomversnelling).
“Focus op de lange termijn, maar grijp slim in waar nodig”
Door de oorlog in Oekraïne is een slimme aanpak van de energietransitie belangrijker dan ooit. Van de Nederlanders die momenteel gebukt gaan onder energie-armoede woont 83 procent in een corporatiewoning. Deze groep heeft een acuut probleem, omdat hun energierekening onbetaalbaar is geworden. Anderzijds is er een groeiende groep bewoners die hoegenaamd nergens last van heeft, omdat ze een woning huren die energiezuinig en aardgasvrij is. Hoe kunnen we op korte termijn een evenwichtigere situatie creëren, zonder de langetermijndoelen uit het oog te verliezen?
Sjoerd Klijn Velderman is Programmamanager Bestuurlijke activatie en expert industrialisatie bij Stroomversnelling. Hij vergelijkt het huidige sentiment bij veel corporaties en bouwers met de paniek die je ziet op de beurzen in tijden van crisis: “We moeten nu vooral niet overhaaste beslissingen nemen omdat de dagkoersen flink op en neer gaan, maar juist vertrouwen op de langetermijnresultaten die de energietransitie zal opleveren. In de afgelopen maand heb ik gemerkt dat er een neiging ontstaat om kort-cyclisch te gaan handelen, en alles wat al voor de lange termijn bedacht is even los te laten. Dat zien we zowel bij corporaties als bij bouwers. En ook de overheid loopt het risico in deze valkuil te lopen.”
Spijt
“De enige bewoners die momenteel niet geraakt worden, zijn degenen die een nul-op-de-meterwoning huren. Ik heb de afgelopen weken corporatiebestuurders gesproken die tien jaar geleden sterk twijfelden over NOM, en die nu zeggen dat ze spijt hebben omdat ze toen niet hebben doorgepakt. Destijds vonden ze het te duur, of de techniek was nog niet ver genoeg. Die problemen zijn inmiddels opgelost, maar op dit moment zie je wél dat de markt de vraag niet meer aankan door een groot tekort aan personeel.”
Compensatie in ruil voor commitment
“Een mogelijke interventie op de korte termijn kan zijn dat je bewoners die nu zwaar in de problemen komen op hun energierekening compenseert, maar dat je daar wél de voorwaarde aan koppelt dat deze mensen zich committeren aan een energetische renovatie van hun woning, ergens tussen nu en de komende vijf jaar. De boodschap wordt dan: als je akkoord gaat met het renovatievoorstel betaal je per direct weer de energierekening van 2020.”
“Als we iets dergelijks voor elkaar kunnen krijgen heb je bij wijze van spreken de eerste 50.000 huishoudens nog voor de komende winter uit de energiearmoede. Je praat dan over een totaal compensatiebedrag dat vergelijkbaar is met de 175 miljoen euro die onlangs beschikbaar is gesteld voor hybride warmtepompen. En als aanbieders van geïndustrialiseerde renovatieoplossingen ook de schouders eronder zetten, zie ik zeker mogelijkheden om ondanks de krapte op de arbeidsmarkt toch in korte tijd een deuk in een pak boter te slaan. Deze aanbieders hebben een arbeidsproductiviteitspotentieel dat een factor 25 hoger ligt dan traditioneel. Zo’n opschaling gedijt het beste op een continue flow in de productieomgeving, die op deze manier gecreëerd kan worden.”
Fossiele energie eruit
“Stroomversnelling heeft altijd ingestoken op – minimaal – een halvering van de warmtevraag. In de afgelopen weken hebben we gezien hoe goed die aanpak werkt tijdens een energiecrisis. Persoonlijk ben ik dan ook kritisch over het subsidiëren van hybride warmtepompen in het huidige tijdsgewricht, omdat je daarmee toch weer afhankelijk blijft van fossiele energie. En ook niet onbelangrijk: veel technische mensen worden bezet door het plaatsen van hybride pompen naast bestaande of nieuwe gasketels. Zelf zou ik liever zien dat we ons nu alleen nog richten op het creëren van duurzame oplossingen, waarbij je begint met de woningen van mensen die het meest in de problemen komen door de oplopende energierekening.”
“Alleen wanneer de ketel vervangen moet worden en de schil van de woning de komende tien tot vijftien jaar nog niet aan renovatie toe is, is het inzetten van hybride warmtepompen een logische optie, hoewel je voor hetzelfde geld waarschijnlijk een vergelijkbare besparing kunt realiseren door in te zetten op een normale ketelvervanging aangevuld met eenvoudige kierdichtingsmaatregelen en de installatie van een balansventilatiesysteem met warmteterugwinning. Daar wordt de woning nog gezonder van ook.”
De Shift
“Vorig jaar heeft Stroomversnelling aan woningcorporaties gevraagd om hun kennis, ervaringen en behoeftes te delen als het gaat om het plannen van de energietransitie op de lange termijn, dus op weg naar 2050. Op dit moment brengt ongeveer 20 procent van de corporaties een geplande energietransitie richting de uitvoering. Het overgrote deel, het peloton zeg maar, is druk bezig om processen in de primaire bedrijfsvoering op te nemen die noodzakelijk zijn voor de omslag naar programmatisch verduurzamen. Daarvoor gebruiken ze onder andere de kennis en ervaringen van de koplopers onder de corporaties. Een vrij divers kopgroepje heeft vorig jaar zijn programmatische aanpakken gedeeld tijdens twee events van Stroomversnelling, ‘De Shift’ deel 1 en 2. Er is een mooi, gratis magazine beschikbaar voor iedereen die deze events gemist heeft. Mensen kunnen het downloaden en kijken wat zij kunnen gebruiken voor hun eigen, specifieke situatie.”
“Corporaties die hebben voorgesorteerd op zo’n programmatische aanpak, zijn dit jaar al gestart met de grootschalige uitvoering van energetische renovatieprojecten. Met andere woorden: bij corporaties die afgelopen jaar hebben doorgepakt zitten de eerste huurders komende winter al in een goed geïsoleerde en aardgasvrije woning. Zo maak je tempo, maar dan wél vanuit een aanpak die gebaseerd is op je doelen voor 2050.”
Eerste hulp pakket
“Ten slotte: corporaties die nu meer willen doen voor hun huurders, met het oog op de komende winter, adviseer ik om energiecoaches in te zetten en serieus op jacht te gaan naar kieren en sluipverbruik. Vraag ook aan bewoners om de thermostaat een graadje lager te zetten. En zorg ervoor dat de mensen die binnen vijf jaar een renovatievoorstel ontvangen, dat nu ook te horen krijgen. Met andere woorden: pak je bewonerscommunicatie slim aan.”
Het Shift Magazine is te downloaden op: https://pages.stroomversnelling.nl/shift-magazine.
Related Posts
Naar meer natuurinclusief bouwen →
Sneller bouwen met tijdelijke woningen →
Hoe dragen woondeals bij aan meer woningen? →
