WonenBreburg wacht niet op ideale warmtetransitie
Er zijn corporaties die met hun energie- en warmtebeleid niet blijven wachten op de Transitievisie Warmte van hun gemeente. WonenBreburg bijvoorbeeld versnelt de ontwikkelingen eigenhandig met De WarmteWissel.
“Wij gaan niet wachten op de ideale warmtetransitie”
Nog dit jaar moeten gemeenten hun zogeheten Transitievisie Warmte vastgesteld hebben. Dat wil niet zeggen dat woningcorporaties met hun energie- en warmtebeleid daarop blijven wachten. WonenBreburg versnelt de ontwikkelingen met De WarmteWissel. Perry van Happen is lid van het technische team dat de ontwikkeling van alternatieven voor de cv-ketels ‘uitlokt’.
Programmamanager ‘duurzaamheid’ van WonenBreburg Perry van Happen herinnert zich donderdagmiddag 5 maart 2020 als een bijzondere middag. Niet alleen omdat hij toen bij de prijsuitreiking was van de competitie ‘De WarmteWissel’ in het Brabantse Veghel, maar ook omdat hij zich toen niet fit voelde. Van Happen: “De WarmteWissel is een prijsvraag die een coalitie van acht Brabantse woningcorporaties, waaronder WonenBreburg, had uitgeschreven voor inventieve techneuten om een zeer duurzaam alternatief te ontwikkelen voor de ‘gewone’ cv-installatie. Kort na die vijfde maart werd de lockdown afgekondigd. Ik had lichte corona-achtige klachten, maar die waren gelukkig snel over. Op naar de volgende fase van De WarmteWissel, ook al gaat dat nu vooral via beeldschermen.” WonenBreburg heeft wongeveer 27.000 woningen in de gemeenten Breda en Tilburg. Die gemeenten zijn nu bezig met het formuleren van hun Transitievisie Warmte, die eind dit jaar af moet zijn. De corporatie ondersteunt die gemeenten daarbij. De samenwerking is ook van belang bij een wijkgerichte aanpak van duurzame warmte- en energievoorzieningen. De WarmteWissel fungeert in dat kader als een soort vliegwiel.
Perry van Happen: “De bewoners wordt gevraagd naar hun ervaringen met alternatieve ketels”
Potentie
WonenBreburg neemt met De WarmteWissel een voorschot op wat de gemeenten gaan doen, vertelt Van Happen: “Als wij in de energietransitie gaan zitten wachten totdat alles voor elkaar is, gebeurt er niks. Die transitie is op zich wel overzichtelijk: van woningen moet de schil geïsoleerd worden, de kookfunctie moet elektrisch worden en er moet een duurzame oplossing komen voor die cv-ketels. Er is genoeg te doen. We hebben in Breda en Tilburg al een groot warmtenet liggen dat is aangesloten op de Amercentrale. En er is potentie om dat warmtenetwerk met nog duizenden woningen uit te breiden. Technisch gezien kunnen daar nog wel zesduizend woningen bij. Dan blijven er nog ongeveer tien- à elfduizend woningen over waarvoor een alternatief voor die cv-ketel gevonden moet worden. Daar willen we met De WarmteWissel aan bijdragen. Dat staat ook de warmtetransitie niet in de weg. Als de transitievisie van de gemeenten er is, kan een begin worden gemaakt met de verduurzaming van wijken. Ik verwacht dat de gemeenten daar in 2022 mee aan de slag gaan.”
Testen
Van Happen legt uit hoe De WarmteWissel werkt: “Acht Brabantse woningcorporaties met in totaal honderdduizend woningen hebben zich verenigd in de groep ‘Lente’. Zij formeerde een projectteam dat een challenge bedacht om marktpartijen in de installatiewereld en andere sectoren uit te dagen om met een alternatief te komen voor de individuele cv-(combi)ketels. Die nieuwe ketel mag geen verhoging van de energiekosten tot gevolg hebben, moet een lagere CO₂-uitstoot hebben en zeer gebruiksvriendelijk zijn. Op die uitnodiging aan de markt kwamen 48 reacties. Op die vijfde maart van het vorige jaar stonden de winnende deelnemers (zie kader) op dat podium in Veghel. De groepen Tarmoc, Fectum en COOLL kwamen volgens de deskundige jury met de beste oplossingen. Zij verdienden daarmee elk een cheque van 20.000 euro, die ze konden gaan besteden aan het inrichten van testwoningen voor het beproeven van hun vindingen. Bij de testopstellingen wordt vastgesteld of de techniek van de ketel functioneert, of het apparaat veilig is en of het de woning kan verwarmen. Het systeem dat voldoet wordt vervolgens geplaatst in pilotwoningen in bewoonde staat van de zeven andere ‘Lente-corporaties’. Die installaties worden dan gedurende één stookseizoen getest en gemonitord met sensors. De bewoners wordt gevraagd naar hun ervaringen. Afhankelijk van de testresultaten worden de systemen opgeschaald.”
Middenwarmte
Kan De WarmteWissel betere oplossingen bieden dan al uitontwikkelde alternatieve systemen zoals infraroodverwarming of waterstofketels? Van Happen: “Onze selectiecommissie heeft geconcludeerd dat infraroodverwarming vooral geschikt is voor nieuwbouw en niet voor de bestaande huur. Een simpele reden daarvoor is dat in de bestaande eengezinswoningen in de slaapkamers ook nog radiatoren zitten. Die infrastructuur is al aanwezig. Een heel nieuw systeem daarnaast zou te duur zijn. Voor De WarmteWissel valt dat ook buiten de afspraken, want we willen alleen ‘middenwarmtesystemen’. Van waterstof hadden we aanvankelijk meer verwacht. Bij De WarmteWissel waren ook twee voorstellen voor waterstofoplossingen, maar die gaven geen antwoord op de vraag waar die waterstof dan vandaan moest komen. In Nederland lopen nu vier proefprojecten met waterstof als energiebron. Die houden we wel in de gaten. Tegelijkertijd zien we voorlopig – terwijl we bezig zijn met De WarmteWissel – waterstof nog niet als een grootschalig alternatief.”
Biomassa
Wat kunnen de huurders verwachten van een nieuwe warmtevoorziening? Van Happen: “De toekomst zal divers zijn. Nu is de cv-ketel nog een groot deel van de oplossing en voor Breda en Tilburg het warmtenetwerk. Wij zetten voor de bestaande bouw in op middentemperatuurverwarming, omdat we merken dat bewoners daarbij het meeste comfort en gebruiksgemak ervaren. Dat houden we zo bij De Warmwissel-oplossingen en het past ook bij stadsverwarming. De bestaande installatie met de radiatoren laten we intact. Dat ‘watergedeelte’ blijft min of meer hetzelfde. Zo blijft ook de impact op de bewoners binnen de perken. We merken dat sommige bewoners niet echt blij zijn met stadverwarming, omdat die gestookt wordt met biomassa. Dat is een punt van terechte kritiek. Die telt ook mee als we bekijken of er voldoende draagvlak is bij bewoners voor het accepteren van nieuwe technieken.”
Techniek voor de tussentijd
De deelnemers aan De WarmteWissel mochten niet met al te experimentele techniek komen, want dat zou het opschalen kunnen bemoeilijken. Fectum heeft bestaande techniek gebruikt en die geoptimaliseerd. Het is in principe een zonneboiler met vacuümbuizen, met een warmtebuffer in een vat en een warmtepomp voor naverwarming. Tarmoc bouwde een turbinewarmtepompketel, waarbij een turbine de ‘warme’ lucht naar binnen zuigt, naar een warmtepompketel die de warmte opvoert. COOLL kwam met een gasabsorbtie-warmtepomp, een hybride techniek waarbij ammoniak door een koolstofmembraam wordt gevoerd voor de warmteoverdracht van aangezogen buitenlucht. Het is de meest geavanceerde ketel waarmee een gasbesparing van 40 procent kan worden gehaald.
Related Posts
Naar meer natuurinclusief bouwen →
Sneller bouwen met tijdelijke woningen →
Hoe dragen woondeals bij aan meer woningen? →
