Focus op verantwoord materiaal gebruik
Welbions zet MIA/Vamil-subsidie in voor circulair ‘Blokje Opnieuw’.
Woningcorporaties die daadwerkelijk willen investeren in duurzaam en circulair bouwen kunnen nu een stevige duw in de rug krijgen met de overheidssubsidie ‘MIA-Vamil’. Corporatie Welbions in Hengelo kan mede dankzij die stimulans 2022 afsluiten met de oplevering van acht nieuwe circulaire woningen, gebouwd op hergebruikte fundering. Projectcoördinator Vastgoedontwikkeling Stefan Brilhuis van Welbions heeft in korte tijd veel geleerd van dat pilotproject: “Je gaat vanzelf doordenken over verantwoord materiaalgebruik.”
“Volgende week krijgen acht huurders de sleutel van hun nieuwe circulaire woningen. Dura Vermeer Hengelo heeft deze binnen twintig dagen gerealiseerd op precies dezelfde plek waar eerst hun oude woningen stonden.” Er klinkt voldoening in zijn stem als Brilhuis terugblikt op de geleverde bouwprestatie, maar hij geeft ook aan waar de circulaire aanpak voor verbetering vatbaar is: “Drie jaar geleden wekte Dura Vermeer onze interesse met een bouwconcept voor houtskeletbouw-sloop-nieuwbouw met de naam ‘Blokje Om’. Met dat concept hadden ze toen al verschillende projecten in Twente voltooid. Dura Vermeer wilde het concept verder ontwikkelen en daarmee een circulaire variant toevoegen aan het portfolio. Daarvoor werden wij benaderd. Met de sloopplannen van 24 woningen kwamen vraag en aanbod bij elkaar. Met onze vaste subsidieadviseur Subvention hebben we ook naar de mogelijkheden van de MIA-Vamil-subsidie gekeken. Helaas lukte het voor fase 1 niet om te voldoen aan de verplichte eis dat minimaal 50 procent van de toe te passen materialen ‘hernieuwbaar’ moet zijn. Fase 2 kon wel met de steun van de MIA-Vamil-subsidie gerealiseerd worden.”
‘Blokje Opnieuw’
In het ontwerpteam van Welbions – met Dura Vermeer plus bouwpartners, de architect en ook de vaste subsidieadviseur ‘Subvention’ – werden alle constructies voor vloeren, wanden en gevels nauwkeurig bekeken op mogelijke toepassing van gezonde, duurzame en herbruikbare materialen. Brilhuis: “We besloten onder andere om geen dubbele lagen folies voor de HSB-wanden en gevels toe te passen omdat daar veel plastic in zit. In plaats daarvan kozen we voor een HSB-wand die ademt. Ten slotte heeft onze subsidieadviseur Wouter Berghuis de MIA-Vamil-aanvraag voor ons project ‘Blokje Opnieuw’ ingediend en die werd toegewezen.”
De eisen die de subsidiegever stelt aan duurzaamheid en circulariteit van bouwmaterialen en toe te passen bouwtechnieken zijn zorgvuldig omschreven. Maar daarmee zijn die niet vanzelfsprekend toepasbaar in de praktijk. Brilhuis: “Wij passen het zeer duurzame tweelaags vacuümglas toe. Dat isoleert nog beter dan triple glas en het is beter recyclebaar omdat aluminium afstandhouders tussen de glasbladen ontbreken. Alleen telt het vacuümglas voor de subsidieregeling niet mee als circulair bouwmateriaal.”
Volgens Brilhuis heeft het ‘Blokje Opnieuw’, de circulaire pilot van Welbions, zeker toekomst: “Wij en ook Dura Vermeer weten nu uit eigen ervaring dat het de moeite waard is om met ondersteuning van de MIA-Vamil nieuwe circulaire ‘Blokjes…’ te realiseren.”
Partners ‘Blokje Opnieuw’
Hoofdaannemer: Dura Vermeer Hengelo, Hengelo
Architect: Studio Mireille Langendijk, Apeldoorn
Installatietechniek: Installatiebedrijf Van Dam B.V., Deventer
HSB-elementen: Bouwkomeet, Haaksbergen
Kozijnen: LankoTimmerfabriek B.V, Deurningen
Schilderwerk en beglazing: Van der Geest Vastgoedonderhoud, Enschede
Sloopwerk: Kamphuis Sloopwerken en Asbestsanering B.V., Reutum
Dakbedekking: Boll, Dakmanagement B.V., Enschede
Groen Dak: Farwick Groenspecialisten, Enschede
Subsidieadvies: Subvention, Enschede, Zwolle
Duurzaamheidsadvies: Cleanfield Duurzaamheid & Advies, Nijverdal
Ruim dertig projecten
De laatste jaren neemt de serieuze belangstelling van corporaties voor investeringen in duurzaam en circulair bouwen snel toe. Wouter Berghuis is subsidieadviseur bij bureau Subvention, met vestigingen in Zwolle en Enschede. Sinds de start in 2020 van de nieuwe subsidiemogelijkheid heeft zijn bureau al voor ruim dertig corporatieprojecten geadviseerd bij de subsidieaanvraag via de MIA-Vamil-regeling. Berghuis weet uit eigen ervaring dat bij veel corporaties de kennis ontbreekt om een succesvolle subsidieaanvraag te doen. Hij geeft enkele achtergronden en suggesties vanuit zijn beroepspraktijk: “Om toekomstbestendig te kunnen bouwen moeten we heel anders naar het bouwproces kijken. Dat begint bij het bepalen van de ambities en doelstellingen binnen de doelstellingen van een circulair woningbouwproject. Vervolgens is het van belang om partners te selecteren die kunnen helpen met de uitwerking van die ambities en met de uitvoering van het project. Wij zorgen in dat traject voor de aansluiting van op de subsidievoorwaarden.”
Berghuis vervolgt: “De lijst van subsidievoorwaarden voor de MIA-Vamil-regeling kan overrompelend overkomen. Er zijn tien voorwaarden gesteld aan een circulair woningbouwproject, waaronder een berekening van de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG). Die berekening is al verplicht onderdeel van de aanvraag omgevingsvergunning, maar voor circulaire woningen is de maximale MPG-score aangescherpt van 0,8 euro (eis Bouwbesluit) naar 0,5 euro per m2 BVO (Bruto Vloeroppervlak) per jaar. De MPG-score geeft de mate van duurzaamheid aan van het materiaalgebruik. Daarnaast moeten er circulaire bouwmaterialen in het gebouw zijn verwerkt, of het gebouw moet ten minste bestaan uit 50 procent hernieuwbare grondstoffen, zoals bijvoorbeeld houtskeletbouwelementen.”
Omgekeerd bouwen
“Bij circulair bouwen zie je in zekere zin een omkering van de gangbare bouwpraktijk ontstaan. In plaats van eerst een ontwerp te tekenen en vervolgens te gaan materialiseren, ga je bij circulair bouwen eerst kijken welke duurzame en circulaire materialen beschikbaar zijn. Pas daarna maak je een ontwerp.
Wat mij opvalt is dat de subsidievoorwaarden van de MIA-Vamil nog niet helemaal zijn uitontwikkeld. Merkwaardig is bijvoorbeeld dat tweedehands materialen nu niet gerekend worden tot circulaire bouwmaterialen. Daarnaast wegen ze zwaarder op de MPG-score vanwege de te verwachten korte levensduur. Op die manier heb je niets aan tweedehands materialen, terwijl het hergebruik daarvan juist goed past bij de doelstellingen van de MIA-Vamil. Corporatie Welbions liep bij haar circulaire project ‘Blokje Opnieuw’ ook tegen die regels aan, toen ze voor een isolatieproduct wilde kiezen dat bestond uit gerecycled papier. Dat viel buiten de subsidievoorwaarden, met als gevolg dat de keuze ten slotte viel op een niet-circulair alternatief. Jammer, want uiteindelijk gaat het erom dat we de keten van materiaalgebruik sluiten.”
Zo goed als nieuw
In Nijmegen bij woningcorporatie Talis, kwamen ze op het idee om de materialen uit de sloop van hun oude kantoor te gaan hergebruiken bij de ingrijpende vernieuwing en uitbreiding van het gehuurde kantoor in Winkelsteeg, dé wijk in ontwikkeling. Talis deelt het kantoor met welzijnsorganisatie Bindkracht 10. De corporatie heeft subsidieadviesbureau Subvention ingeschakeld om de MIA-Vamil-regeling te bekijken. Projectleider Helga van Gessel van Talis kan nu met trots vertellen over het zo-goed-als-nieuwe corporatiekantoor dat is gerealiseerd. Het is nu een open kantoor zonder balie met een ‘mixed zone’ voor cliënten en huurconsulenten. En er is een ‘Grand Café’ op de begane grond en op de eerste verdieping zijn er werk- en vergaderfaciliteiten. Van Gessel: “Vanaf drie maanden voor de verhuizing moesten we collega’s uit het oude gebouw jagen om herbruikbare materialen te kunnen oogsten. Plafondplaten, vloerbedekking en complete pantry’s kregen een tweede leven in het vernieuwde interieur.” Trots is zij ook op de score van 7.0 die werd gehaald voor alle ontwerppunten van duurzaamheidslabel GPR Gebouw, dus voor Energie, Milieuprestatie, Gezondheid, Gebruikskwaliteit en Toekomstwaarde. Van Gessel: “Mijn collega’s van andere corporaties wil ik meegeven dat het aangaan van het MIA-Vamil-traject zeker de moeite waard is.”
Beeld: Welbions en Talis
Auteur: Louis Jongeleen
Related Posts
Bouwstroom Noord gestart met eerste natuurinclusieve en conceptuele appartementen in Groningen →
Corporatie Thuisvester neemt deel in realisatie 30 duurzame woningen groene nieuwbouwwijk in Oosterhout →
Corporatie Haag Wonen zet versnelling verduurzaming in door langdurige samenwerking bouwpartners →
